Stanisław "DZIADEK" Marusarz
27.10.2001
Edycja 2001 >>

StanisÅ‚aw Marusarz (ur. 18 czerwca 1913 w Zakopanem, zm. 29 października 1993 tamże) – polski skoczek narciarski, dwuboista i alpejczyk, czterokrotny olimpijczyk, siedmiokrotny uczestnik narciarskich mistrzostw Å›wiata, kurier tatrzaÅ„ski, podporucznik Armii Krajowej, trener, propagator sportu. Wicemistrz Å›wiata w skokach z 1938 z Lahti, piÄ…ty zawodnik konkursu skoków i siódmy w kombinacji na igrzyskach w 1936, czwarty skoczek mistrzostw Å›wiata w 1935 oraz piÄ…ty w 1939, zdobywca Pucharu Tatr w 1948 i 1949, zwyciÄ™zca memoriaÅ‚u BronisÅ‚awa Czecha i Heleny Marusarzówny w 1952. PiÄ™ciokrotny rekordzista Polski oraz byÅ‚y dwukrotny rekordzista Å›wiata w dÅ‚ugoÅ›ci skoku narciarskiego. Kawaler Krzyża Wielkiego, Krzyża Komandorskiego i Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, oraz Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari. Najlepszy Sportowiec Polski w roku 1938 w Plebiscycie PrzeglÄ…du Sportowego. ZasÅ‚użony Mistrz Sportu z 1951.

Dwudziestojednokrotny mistrz Polski w skokach, zjeździe, kombinacji klasycznej i alpejskiej oraz w sztafetach biegowych 4 razy 10 km i 5 razy 10 km oraz miÄ™dzynarodowy mistrz JugosÅ‚awii, Niemiec, CzechosÅ‚owacji i Anglii w konkurencjach narciarskich.

Autor książek Na skoczniach Polski i Å›wiata. Kartki z pamiÄ™tnika (opracowaÅ‚ Zbigniew K. Rogowski, Warszawa 1955) i Skok, który uratowaÅ‚ mi życie (spisaÅ‚ Zbigniew K. Rogowski, Warszawa 1974). StartowaÅ‚ na nartach przez ponad 30 lat, oddajÄ…c ponad 10 tysiÄ™cy skoków.

MiaÅ‚ cztery siostry: HelenÄ™, BronisÅ‚awÄ™, MariÄ™ i ZofiÄ™ oraz brata Jana. Helena – narciarka, kurierka, żoÅ‚nierz ZWZ–AK – zostaÅ‚a w czasie wojny rozstrzelana przez Niemców, Jan walczyÅ‚ na Zachodzie, a Zofia zostaÅ‚a wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. BronisÅ‚awa, Maria i Jan wyemigrowali do Kanady[10]. StanisÅ‚aw w listopadzie 1939 poÅ›lubiÅ‚ IrenÄ™ z Jezierskich, miaÅ‚ z niÄ… syna Piotra (zostaÅ‚ trenerem francuskich alpejczyków w Grenoble) i dwie córki, BarbarÄ™ i MagdalenÄ™, oraz czwórkÄ™ wnuków: Jakuba (ur. 1972), MariÄ™ (ur. 1977), Krzysztofa (ur. 1979) i MagdalenÄ™ SasanÄ™ (ur. 1984). Stryjem StanisÅ‚awa Marusarza byÅ‚ JÄ™drzej Marusarz, którego synami byli Andrzej i Józef, biegacze i kombinatorzy klasyczni.

UrodziÅ‚ i wychowaÅ‚ siÄ™ w rodzinie góralskiej, jako syn Heleny z domu Tatar i gajowego Jana. Skakać na nartach zaczÄ…Å‚ w wieku 10 lat. Za pierwsze wygrane dzieciÄ™ce zawody (zjazd spod Regli na Lipki, miaÅ‚ numer startowy 28.) otrzymaÅ‚ od organizatorów, zakopiaÅ„skiego SokoÅ‚a, rÄ™kawice. Trzy lata później – 6 lutego 1927 – wziÄ…Å‚ udziaÅ‚ w zawodach juniorów w Zakopanem. ZajÄ…Å‚ w nich trzecie miejsce, za BronisÅ‚awem Czechem i StanisÅ‚awem GÄ…sienicÄ…-SieczkÄ…. PoczÄ…tkowo sÄ™dziowie nie chcieli dopuÅ›cić go do konkursu z powodu zbyt mÅ‚odego wieku. Po raz pierwszy rozdawaÅ‚ autografy, a w nagrodÄ™ otrzymaÅ‚ prawdziwe narty skokowe. W marcu w zawodach seniorskich na Krokwi zajÄ…Å‚ ósme i szóste miejsce. Rok później wygraÅ‚ na niej konkurs juniorów. Dostrzegli go dziaÅ‚acze ST PTT Zakopane, Józef Oppenheim i Ignacy Bujak, uznali za wielki talent i w 1929 zapisali do swojego klubu. Po zawodach na zaprojektowanej przez Aleksandra Schielego skoczni w Jaworzynce, w których nie startowaÅ‚, postanowiÅ‚ oddać na niej swój pierwszy, nieoficjalny skok. Przy wychodzeniu z progu popeÅ‚niÅ‚ bÅ‚Ä…d, co skutkowaÅ‚o upadkiem na gÅ‚owÄ™ i stoczeniem siÄ™ z zeskoku. OdlegÅ‚ość skoku wyniosÅ‚a niewiele ponad 10 m.

„Strach zabiÅ‚ caÅ‚Ä… emocjÄ™ skoku. Nad zeskokiem szarpnÄ…Å‚em nerwowo ciaÅ‚em. Efekt byÅ‚ taki, że wylÄ…dowaÅ‚em na gÅ‚owÄ™. Mimo nieprawidÅ‚owego lÄ…dowania, poczuwszy „grunt pod gÅ‚owÄ…” doznaÅ‚em uczucia ulgi. FikajÄ…c kozioÅ‚ki, zsuwaÅ‚em siÄ™ po zeskoku w dóÅ‚. WykonywaÅ‚em przy tym rozpaczliwe ruchy, starajÄ…c siÄ™ zachować prostÄ… liniÄ™ spadku, aby, znalazÅ‚szy siÄ™ na przechodzÄ…cym w poprzek zeskoku mostku, nie stoczyć siÄ™ do strumyka, co mi siÄ™ zresztÄ… szczęśliwie udaÅ‚o. ZatrzymaÅ‚em siÄ™ u podnóża skoczni przy akompaniamencie gÅ‚oÅ›nych drwin kolegów.”
Stanisław Marusarz

Marusarz doÅ‚Ä…czyÅ‚ wkrótce do czoÅ‚ówki zakopiaÅ„skich skoczków, do której należeli Aleksander Rozmus, Czech, GÄ…sienica–Sieczka i Henryk Mückenbrunn. Po raz pierwszy wystartowaÅ‚ za granicÄ… w Starym Smokowcu[8]. Na przeÅ‚omie 1929 i 1930 wygraÅ‚ konkursy juniorów i seniorów na Krokwi, w kolejnych seniorskich konkursach byÅ‚ piÄ…ty i piÄ™tnasty. W mistrzostwach Nowego Targu uplasowaÅ‚ siÄ™ na drugim miejscu, w analogicznych zawodach w Jordanowie odniósÅ‚ zwyciÄ™stwo, a w mistrzostwach Polski w Zakopanem byÅ‚ piÄ™tnasty. Sezon zakoÅ„czyÅ‚ udziaÅ‚em w konkursie skoków we Lwowie, gdzie uzyskaÅ‚ 44 metry i zajÄ…Å‚ pierwsze miejsce.

W 1931 najpierw wygraÅ‚ konkursy skoków w Zakopanem i WiÅ›le, a nastÄ™pnie zdobyÅ‚ tytuÅ‚ wicemistrza Polski w skokach. ByÅ‚ to jego pierwszy medal na tej imprezie. ZdobyÅ‚ także zÅ‚ote medale MP w zjeździe i w sztafecie 5 razy 10 km. W konkursie skoków narciarskich zorganizowanych we WÅ‚oszech w miejscowoÅ›ci Ponte di Legno zajÄ…Å‚ czwarte miejsce. PodjÄ…Å‚ tam również nieudanÄ… próbÄ™ bicia rekordu Å›wiata. WygraÅ‚ za to MemoriaÅ‚ Å›p. por. Zbigniewa Wóycickiego w Zakopanem. W grudniowym konkursie na tej samej skoczni byÅ‚ również najlepszy.

W styczniu 1932 wygraÅ‚ dwa konkursy w Zakopanem, a nastÄ™pnie pojechaÅ‚ na igrzyska do Lake Placid. Konkurs skoków odbyÅ‚ siÄ™ w trudnych warunkach. Zeskok rozmiÄ™kÅ‚, spÅ‚ywajÄ…ca woda stworzyÅ‚a na samym jego dole jeziorko o gÅ‚Ä™bokoÅ›ci okoÅ‚o 30 cm. Dodatkowym utrudnieniem byÅ‚a poÅ‚ożona tam sÅ‚oma. Marusarz zajÄ…Å‚ ostatecznie siedemnaste miejsce, po skokach na 55 m i 53 m, z notÄ… 192,5 pkt. W biegu na 18 km byÅ‚ dwudziesty siódmy i tÄ™ samÄ… lokatÄ™ zajÄ…Å‚ w klasyfikacji kombinacji. Po igrzyskach wziÄ…Å‚ jeszcze udziaÅ‚ w ogólnoamerykaÅ„skich zawodach narciarskich w Pittsfield i zwyciężyÅ‚ w kombinacji. Po raz pierwszy w karierze zdobyÅ‚ zÅ‚oty medal mistrzostw Polski w skokach, a także w kombinacji klasycznej i w sztafecie 5 razy 10 km. UstanowiÅ‚ też swój pierwszy rekord Krokwi, skaczÄ…c 72 m. Potem biÅ‚ go jeszcze trzykrotnie – w 1934 (74 m) i w 1948 (83,5 m i 85 m). ByÅ‚ to jednoczeÅ›nie jego pierwszy rekord Polski. ZagraÅ‚ również w filmie Adama Krzeptowskiego BiaÅ‚y Å›lad.

W 1933 w styczniowych zawodach w Zakopanem zajÄ…Å‚ drugÄ… oraz trzeciÄ… pozycjÄ™, a w mistrzostwach okrÄ™gu w Rabce byÅ‚ drugi. NastÄ™pnie pojechaÅ‚ na zawody FIS do Innsbrucku. StartowaÅ‚ w kombinacji klasycznej, w której zajÄ…Å‚ szóste miejsce (sÅ‚absze od rywali noty w skokach kosztowaÅ‚y go dwie pozycje) i w biegu na 18 km, w którym byÅ‚ 32. W skokach zaÅ› osiÄ…gnÄ…Å‚ 66,5 m i 71 m, co daÅ‚oby mu medal, jednak dwukrotne podparcie zepchnęło go na 76. miejsce. W sztafecie polska drużyna zajęła siódme miejsce. Marusarz w tamtym roku zostaÅ‚ też miÄ™dzynarodowym mistrzem JugosÅ‚awii i Niemiec w skokach. Ponownie zajÄ…Å‚ pierwsze miejsce na mistrzostwach Polski w skokach i w sztafecie 5 razy 10 km. ZwyciężyÅ‚ także w zawodach w zjeździe i w kombinacji alpejskiej. Na koniec roku wygraÅ‚ skoki na Krokwi. Po raz pierwszy, gÅ‚osami czytelników PrzeglÄ…du Sportowego, znalazÅ‚ siÄ™ w czoÅ‚owej „10” Plebiscytu na Najlepszych Sportowców Polski. OtrzymaÅ‚ 6 416 gÅ‚osów i zajÄ…Å‚ dziewiÄ…te miejsce.

W styczniu 1934 Marusarz zwyciężyÅ‚ w zawodach w Poroninie oraz dwukrotnie w Zakopanem. ZostaÅ‚ mistrzem CzechosÅ‚owacji w skokach oraz piÄ…tym zawodnikiem mistrzostw Polski. Na mistrzostwach Å›wiata w Sollefteå byÅ‚ siódmy w kombinacji norweskiej, dwudziesty pierwszy w rozgrywanym w odwilży konkursie skoków (miaÅ‚ obniżone noty za prowadzenie nart przy skokach na 46,5 m i 54,5 m), 63. pozycjÄ™ zajÄ…Å‚ w biegu na 18 km, a piÄ…tÄ… w biegu sztafetowym. W marcowym konkursie na Krokwi zajÄ…Å‚ drugie miejsce. W Plebiscycie PS byÅ‚ natomiast szósty (10 731 gÅ‚osów).

Rok 1935 zaczÄ…Å‚ od trzech wygranych: dwóch w Zakopanem i jednej w Rabce. Na MÅš 1935 w Wysokich Tatrach w konkursie skoków uzyskaÅ‚ 59 m oraz 57 m i uplasowaÅ‚ siÄ™ na czwartej lokacie, tracÄ…c 0,4 pkt. do brÄ…zowego medalu i przegrywajÄ…c go gorszymi od rywali notami (miaÅ‚ problemy w locie skutkiem zÅ‚ego wybicia oraz przy lÄ…dowaniu), skoczyÅ‚ bowiem Å‚Ä…cznie 4,5 m dalej od trzeciego Alfa Andersena i 0,5 metra dalej od zwyciÄ™zcy – Birgera Ruuda. W pierwszym skoku zÅ‚amaÅ‚ czubek narty, którÄ… Ruud skleiÅ‚ mu leukoplastem. W kombinacji norweskiej byÅ‚ jedenasty, w sztafecie siódmy, a w biegu na 18 km zajÄ…Å‚ 92. miejsce. ZdobyÅ‚ za to tytuÅ‚ mistrza Polski w kombinacji klasycznej i w skokach. ZostaÅ‚ także miÄ™dzynarodowym mistrzem Anglii w zjeździe. W corocznym Plebiscycie PrzeglÄ…du Sportowego uplasowaÅ‚ siÄ™ tuż za podium, na czwartej lokacie. OtrzymaÅ‚ 14 814 punktów.

W marcu 1935 przybyÅ‚ do jugosÅ‚owiaÅ„skiej Planicy na konkurs skoków na Bloudkovej velikance, najwiÄ™kszej wówczas skoczni na Å›wiecie. Zawody zapowiadane byÅ‚y jako pojedynek Marusarza z Norwegami, którzy stawili siÄ™ w najsilniejszym skÅ‚adzie. Podczas trzydniowych treningów Polak skakaÅ‚ regularnie dalej od rywali. W dzieÅ„ konkursu Norwegowie wycofali siÄ™ z rywalizacji.

„ByÅ‚em w doskonaÅ‚ej formie. DystansowaÅ‚em wszystkich skoczków o najmniej 2–3 m. Norwegowie byli tym bardzo zmartwieni. Codziennie mieli telefon z Oslo i jak twierdzono zdawali ZwiÄ…zkowi szczegóÅ‚owe raporty z przebiegu treningów. SÅ‚yszaÅ‚em, jak Reidar Andersen krzyczaÅ‚ z uniesieniem kilkakrotnie do sÅ‚uchawki – "Marusar". (...) WÅ›ród skoczków zagranicznych krążyÅ‚a pogÅ‚oska, że (...) Norweski ZwiÄ…zek Narciarski zabroniÅ‚ zawodnikom skakania w obawie... abym ich nie pokonaÅ‚.”
Stanisław Marusarz

Konkurs wygraÅ‚ Marusarz (84 m, 87,5 m i 80,5 m) przed Antonínem Bartoňem z CzechosÅ‚owacji i Szwajcarem Marcelem Reymondem, uzyskujÄ…c notÄ™ 326,1 pkt. Po zakoÅ„czeniu zawodów szeÅ›ciu Norwegów zgÅ‚osiÅ‚o chęć pobicia rekordu Å›wiata. Po zgodzie organizatorów Reidar Andersen skoczyÅ‚ 91 m. Marusarz, mimo zmÄ™czenia po trzech skokach, udaÅ‚ siÄ™ na rozbieg i osiÄ…gnÄ…Å‚ 93 metry, o metr bijÄ…c zeszÅ‚oroczny rekord Å›wiata Birgera Ruuda. Andersen ponownie ruszyÅ‚ na górÄ™ i skoczyÅ‚ 94 m. Polak przed kolejnÄ… próbÄ… usypaÅ‚ na samej krawÄ™dzi progu dodatkowy prożek ze Å›niegu, tzw. "próg loopingowy". JadÄ…c po rozbiegu spostrzegÅ‚, że zbudowanego przezeÅ„ progu już nie ma. Marusarz zdążyÅ‚ zorientować siÄ™ w sytuacji, co uchroniÅ‚o go od mocniejszego wybicia do przodu i ryzyka poważnej kontuzji. Dopiero później dowiedziaÅ‚ siÄ™, że konstrukcjÄ™ usunÄ™li Norwegowie. Zawodnik skoczyÅ‚ 97 m, co byÅ‚o najdÅ‚uższym ustanym skokiem w dziejach (niektóre źródÅ‚a podajÄ… 95 m). Andersen po raz trzeci udaÅ‚ siÄ™ na górÄ™ i skoczyÅ‚ na 99. metr. Marusarz chciaÅ‚ dalej skakać, ale pięć skoków oddanych w nerwowej atmosferze i piÄ™ciokrotne podchodzenie na rozbieg sprawiÅ‚y, że jego organizm byÅ‚ już niezdolny do dalszej rywalizacji. Tym samym przegraÅ‚ pojedynek z Andersenem, ale oddaÅ‚ tego dnia o dwa skoki wiÄ™cej, w dodatku z kontuzjÄ…, której doznaÅ‚ w szwajcarskim Mürren (podczas treningu do konkurencji alpejskich wpadÅ‚ na przydrożnÄ… barierÄ™, Å‚amiÄ…c jednÄ… z kostek Å›ródstopia). Oprócz pucharu za zwyciÄ™stwo w konkursie otrzymaÅ‚ również puchar za pobicie rekordu Å›wiata i najÅ‚adniejszy skok dnia. Dopiero rok później, 15 marca 1936, Josef Bradl skoczyÅ‚ na Velikance 101,5 metra, jako pierwszy w historii przekraczajÄ…c dystans 100 m.

W styczniu 1936 zwyciężyÅ‚ w konkursie skoków w Zakopanem. Na Å›wiatowych mistrzostwach w narciarstwie alpejskim w Innsbrucku zajÄ…Å‚ 16. miejsce w zjeździe, 22. w slalomie i 21. w kombinacji alpejskiej. Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1936 odbyÅ‚y siÄ™ w Garmisch-Partenkirchen. Startować mogli tylko amatorzy. Marusarz na igrzyska pojechaÅ‚ przeziÄ™biony, z silnÄ… gorÄ…czkÄ…. Lekarz z wioski olimpijskiej zaaplikowaÅ‚ mu sporÄ… dawkÄ™ zastrzyków, odradzajÄ…c jednoczeÅ›nie start w olimpiadzie. Narciarz po tygodniu zaczÄ…Å‚ chodzić, a po kolejnych kilku dniach oddaÅ‚ dwa skoki, oba nieustane. W konkursie skoków, rozegranym w Garmisch na dwa tygodnie przed oficjalnÄ… rywalizacjÄ… zajÄ…Å‚ 32. miejsce. Podczas zawodów oficjalnych po raz pierwszy w życiu wystÄ…piÅ‚ na oÅ›wietlonym w nocy obiekcie. OsiÄ…gnÄ…Å‚ w nich piÄ…tÄ… pozycjÄ™, po skokach na 73 m i 75,5 m. Łączna nota wyniosÅ‚a 221,6 pkt. ByÅ‚y to pierwsze w historii punkty olimpijskie (otrzymywaÅ‚o je szeÅ›ciu najlepszych uczestników każdego olimpijskiego konkursu) zdobyte przez Polaka na zimowych igrzyskach. NastÄ™pne uzyskaÅ‚ Franciszek GÄ…sienica GroÅ„ w 1956. Marusarz rywalizowaÅ‚ także w kombinacji norweskiej.

„Do trzynastego kilometra biegu czuÅ‚em siÄ™ nadspodziewanie dobrze, gdybym wytrzymaÅ‚ tempo, zajÄ…Å‚bym niewÄ…tpliwie jedno z czoÅ‚owych miejsc. Niestety, choroba zrobiÅ‚a swoje. Nagle zasÅ‚abÅ‚em przy podejÅ›ciu i ostatnie pięć kilometrów przebyÅ‚em resztkami siÅ‚, zajmujÄ…c w rezultacie osiemnaste miejsce. (...) W konkursie skoków do kombinacji zajÄ…Å‚em trzecie miejsce, zostawiajÄ…c za sobÄ… czoÅ‚owych zawodników, austriackich i szwajcarskich. ByÅ‚ to wielki sukces. Gdyby nie osÅ‚abienie pochorobowe, prawdopodobnie rozstrzygnÄ…Å‚bym konkurs na swojÄ… korzyść.”
Stanisław Marusarz

StanisÅ‚aw Marusarz zajÄ…Å‚ w kombinacji siódme miejsce, ex aequo z fiÅ„skim zawodnikiem TimÄ… MuramÄ…, z notÄ… 393,3 punktu. W tym samym roku wywalczyÅ‚ jeszcze kolejny tytuÅ‚ mistrza Polski w skokach, w kombinacji klasycznej i w sztafecie 4 razy 10 km, a w Plebiscycie PrzeglÄ…du Sportowego zajÄ…Å‚ siódme miejsce, otrzymujÄ…c od czytelników 14 274 gÅ‚osów. Podczas zawodów w Brzuchowicach ustanowiÅ‚ rekord miejscowego obiektu (48 m).

W 1937 zostaÅ‚ mistrzem Anglii w biegu. W zakopiaÅ„skim konkursie skoków uplasowaÅ‚ siÄ™ na ósmej pozycji. Na mistrzostwach Å›wiata w Chamonix sklasyfikowany zostaÅ‚ na dwunastej lokacie w konkursie skoków (lÄ…dowaÅ‚ na 57 m oraz 61 m). Kilka dni przed zawodami przewróciÅ‚ siÄ™ na trasie zjazdowej i doznaÅ‚ kontuzji barku. Ostatecznie w dniu rywalizacji podjÄ…Å‚ decyzjÄ™ o niestartowaniu w konkursie. Zdanie zmieniÅ‚ po usilnych namowach kierowników ekipy. BolÄ…ca rÄ™ka na temblaku nie pozwalaÅ‚a mu jednak zapinać nart, co czyniÅ‚ jego kuzyn Andrzej. WywalczyÅ‚ ponadto kolejny tytuÅ‚ mistrza Polski w skokach, wygraÅ‚ też zawody jubileuszowe w WiÅ›le.

Do zawodów Mistrzostw Åšwiata 1938 w Lahti Marusarz przygotowywaÅ‚ siÄ™ we Lwowie, gdzie pracowaÅ‚ w sklepie sportowym Scott i PawÅ‚owski[29]. Potem w Zakopanem wygraÅ‚ eliminacje do mistrzostw. ByÅ‚ również najlepszy podczas Tygodnia Sportów Zimowych w Garmisch (skoczyÅ‚ 45 m i 55 m). Do Finlandii pojechaÅ‚o piÄ™ciu polskich narciarzy, a ich kapitanem sportowym byÅ‚ dr Henryk Szatkowski. Marusarz na treningach oddawaÅ‚ dalekie skoki. W skokach do kombinacji klasycznej, w pierwszym skoku, osiÄ…gnÄ…Å‚ wysokÄ… lokatÄ™, lecz w drugiej serii upadÅ‚. W biegu na 18 km do kombinacji uplasowaÅ‚ siÄ™ na 171. pozycji i po zsumowaniu punktacji za skok i bieg zajÄ…Å‚ w klasyfikacji 25. miejsce. W konkursie skoków lÄ…dowaÅ‚ na 66 m i 67 m, dwukrotnie bijÄ…c rekord obiektu. SÄ™dziowie zaczÄ™li toczyć spory o dÅ‚ugość jego drugiego skoku. FiÅ„ski arbiter uważaÅ‚, że Polak osiÄ…gnÄ…Å‚ 67,5 m, sÄ™dzia norweski, sprzyjajÄ…cy swemu rodakowi Asbjørnowi Ruudowi, nie chciaÅ‚ siÄ™ z tym zgodzić i ostatecznie ogÅ‚oszono, że Marusarz skoczyÅ‚ 67 m. Mistrzem Å›wiata zostaÅ‚ z sumÄ… odlegÅ‚oÅ›ci o 5,5 m mniejszÄ… Ruud, o 0,3 pkt. przez Marusarzem.

„Po przyjÄ™ciu pucharu za drugie miejsce w otwartym konkursie skoków i za wicemistrzostwo Å›wiata na sali zerwaÅ‚a siÄ™ burza dÅ‚ugo niemilknÄ…cych oklasków. Serdeczna obiektywność przejęła mnie do gÅ‚Ä™bi. Ze wzruszenia o maÅ‚o siÄ™ nie popÅ‚akaÅ‚em. StaÅ‚em przez dÅ‚uższÄ… chwilÄ™ przed stoÅ‚em, jakbym wrósÅ‚ w ziemiÄ™, kÅ‚aniajÄ…c siÄ™ na wszystkie strony. Już chciaÅ‚em wracać na swoje miejsce, gdy znowu mnie poproszono do stoÅ‚u. OtrzymaÅ‚em jeszcze jednÄ… nagrodÄ™ – za najdÅ‚uższy skok dnia”
Stanisław Marusarz

Ruud chciaÅ‚ oddać Marusarzowi puchar za mistrzostwo Å›wiata, ale ten go nie przyjÄ…Å‚. DostaÅ‚ za to trzeci puchar i dywanik z reniferami. WedÅ‚ug wielu dziaÅ‚aczy i zawodników z Finlandii i Norwegii to jemu, a nie Ruudowi należaÅ‚ siÄ™ tytuÅ‚ mistrzowski, dlatego nazwano go moralnym mistrzem Å›wiata. Marusarz staÅ‚ siÄ™ symbolem mÅ‚odego pokolenia – wysportowanego, mÄ…drego i oddanego ojczyźnie, uosabiajÄ…cego marzenia Józefa PiÅ‚sudskiego. DziÄ™ki temu medalowi, w plebiscycie PrzeglÄ…du Sportowego, zostaÅ‚ przez kibiców wybrany najlepszym sportowcem Polski w roku 1938. OtrzymaÅ‚ 28 230 gÅ‚osów. ZostaÅ‚ też laureatem Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej. OtrzymaÅ‚ również posadÄ™ dzierżawcy schroniska SN PTT na Hali Pysznej.

W styczniu 1939 podczas konkursu skoków Marusarz uderzyÅ‚ gÅ‚owÄ… w zeskok, Å‚amiÄ…c obojczyk i zrywajÄ…c przyczep mięśnia barkowego. O swojej kontuzji nikogo nie zawiadomiÅ‚, ponieważ chciaÅ‚ wziąć udziaÅ‚ w mistrzostwach Å›wiata w Zakopanem. ZdjÄ…Å‚ z nogi gips i Å‚amiÄ…c otrzymany od chirurga kategoryczny zakaz skakania, wznowiÅ‚ treningi. Dwa tygodnie przed czempionatem wygraÅ‚ zawody okrÄ™gowe w Zakopanem. Na samych mistrzostwach zajÄ…Å‚ siódmÄ… lokatÄ™ w kombinacji norweskiej oraz piÄ…tÄ… w skokach (daÅ‚o mu to mistrzostwo Polski), zbyt wczeÅ›nie odbijajÄ…c siÄ™ z progu w pierwszej serii. Konkurs skoków ostatniego dnia mistrzostw obserwowaÅ‚o 25 tysiÄ™cy widzów.

„Moje nerwy byÅ‚y napiÄ™te do ostatecznoÅ›ci. Od rana do wieczora powtarzano w kóÅ‚ko tÄ™ samÄ… piosenkÄ™: "Wygrasz! Musisz wygrać!". Na domiar zÅ‚ego pogorszyÅ‚y siÄ™ warunki Å›niegowe. Po odwilży lekki mróz Å›ciÄ…Å‚ Å›nieg na szklankÄ™. Na takiej skoczni nie czuÅ‚em siÄ™ pewnie.”
Stanisław Marusarz

Sklasyfikowany byÅ‚ na pierwszym miejscu również podczas krajowego czempionatu w zjeździe. W marcu wygraÅ‚ też kolejny konkurs skoków w Zakopanem.

Po wybuchu II wojny Å›wiatowej schronisko na Pysznej staÅ‚o siÄ™ punktem przerzutowym dla kurierów tatrzaÅ„skich. Po wkroczeniu wojsk niemieckich Marusarz wstÄ…piÅ‚ do ZWZ, peÅ‚niÄ…c od października 1939 sÅ‚użbÄ™ kurierskÄ… na trasie Zakopane-Budapeszt. PrzeprowadzaÅ‚ ludzi, przenosiÅ‚ materiaÅ‚y konspiracyjne i pieniÄ…dze na dziaÅ‚alność podziemnÄ….

Dwukrotnie zostaÅ‚ schwytany przez sÅ‚owackÄ… sÅ‚użbÄ™ granicznÄ… Jozefa Tisy. Za pierwszym razem, w marcu 1940 SÅ‚owacy z posterunku żandarmerii w Szczyrbskim Plesie odkryli przy nim 100 tysiÄ™cy zÅ‚otych. Nie dali siÄ™ przekupić i zawiadomili gestapo. Marusarz ogÅ‚uszyÅ‚ strażnika, wyskoczyÅ‚ przez okno i uciekÅ‚ do lasu. SchroniÅ‚ siÄ™ u znajomego SÅ‚owaka, a potem wróciÅ‚ do Zakopanego.

W atmosferze ciÄ…gÅ‚ego napiÄ™cia i niemieckiego terroru wraz z żonÄ… zdecydowaÅ‚ siÄ™ uciec na WÄ™gry. Zostali zÅ‚apani na granicznej rzece Hornád, oddano ich Niemcom i wiÄ™ziono w areszcie w Preszowie, a nastÄ™pnie w Muszynie (znajdowaÅ‚a siÄ™ tam wówczas także jego siostra Helena), gdzie byÅ‚ bity i oblewany wodÄ… i w Nowym SÄ…czu. Po przesÅ‚uchaniu w Katowni Palace, siedzibie zakopiaÅ„skiego gestapo zostaÅ‚ przewieziony do wiÄ™zienia przy ulicy Montelupich w Krakowie. Å»ona Irena, udajÄ…c ciążę, po trzech miesiÄ…cach zostaÅ‚a zwolniona z nowosÄ…deckiego wiÄ™zienia. Marusarz odmówiÅ‚ wspóÅ‚pracy z okupantami, również kiedy później proponowali mu posadÄ™ trenera w Bawarii. CaÅ‚y czas myÅ›laÅ‚ o ucieczce. Podczas przejazdu samochodem ulicami Zakopanego uderzyÅ‚ niemieckiego żoÅ‚nierza i wyskoczyÅ‚ z auta. UcieczkÄ™ szybko zakoÅ„czyÅ‚a zamkniÄ™ta brama jednego z podwórek. Marusarza dotkliwie pobito i wrzucono do karceru. Po kilku tygodniach wraz ze 140 innymi więźniami zostaÅ‚ skazany na Å›mierć i przeniesiony do celi Å›mierci. Po miesiÄ…cu przewieziono go do podkrakowskiego fortu w KrzesÅ‚awicach, miejsca egzekucji więźniów. Wraz z grupÄ… kilkunastu innych ludzi ustawiono go tam pod podziurawionym kulami murem, po którym spÅ‚ywaÅ‚a krew. Esesmani stali z karabinami gotowymi do strzaÅ‚u. Więźniom dano Å‚opaty i zagoniono do kopania rowów, jak siÄ™ potem okazaÅ‚o – dla więźniów z sÄ…siedniej celi.

Skazani jeszcze intensywniej zaczÄ™li myÅ›leć o ucieczce. 2 lipca nogÄ… od taboretu wygiÄ™li kraty w oknie celi wiÄ™zienia Montelupich, znajdujÄ…cej siÄ™ na pierwszym piÄ™trze. Pierwszy przez okno przecisnÄ…Å‚ siÄ™ wspóÅ‚inicjator ucieczki, Aleksander Bugajski. Po nim do okna, bezgÅ‚oÅ›nie siÄ™ przepychajÄ…c, rzucili siÄ™ pozostali. Marusarz przecisnÄ…Å‚ siÄ™ przez kraty jako szósty. SpadaÅ‚ na gÅ‚owÄ™, ale zdoÅ‚aÅ‚ wykonać obrót, jaki czÄ™sto stosowaÅ‚, ratujÄ…c siÄ™ przed upadkiem na skoczniach narciarskich, i wylÄ…dowaÅ‚ na obie nogi. PrzebiegÅ‚ przez dziedziniec wiÄ™zienny, mijajÄ…c leżącego wspóÅ‚więźnia, który po skoku z okna zÅ‚amaÅ‚ nogÄ™ i wspiÄ…Å‚ siÄ™ na czterometrowy mur. PomogÅ‚a mu w tym klamka zamkniÄ™tej furtki, od której odbiÅ‚ siÄ™ i zÅ‚apaÅ‚ drutów kolczastych. Gdy uciekinierzy byli na murze rozlegÅ‚y siÄ™ pierwsze strzaÅ‚y, syreny alarmowe i okrzyki esesmanów. Marusarz zostaÅ‚ postrzelony w udo. Jemu i Bugajskiemu udaÅ‚o siÄ™ uciec, resztÄ™ zbiegów zastrzelono. IdÄ…c przez wypeÅ‚niony ludźmi targ, Łobzów, korytem napotkanej rzeki i Las Wolski Marusarz dotarÅ‚ pieszo do WisÅ‚y, gdzie spotkaÅ‚ rybaka, który opatrzyÅ‚ go i nakarmiÅ‚. Po wielu dniach, idÄ…c przez SkawinÄ™, wróciÅ‚ do Zakopanego, a potem przedarÅ‚ siÄ™ na WÄ™gry, gdzie przebywaÅ‚ do koÅ„ca wojny z przerwÄ… na jednÄ… kurierskÄ… misjÄ™ w Polsce. Jego ucieczka z krakowskiego wiÄ™zienia wzbudziÅ‚a podziw w okupowanej Polsce. W 1998 Marek Wortman stworzyÅ‚ film dokumentalny o tych wydarzeniach, zatytuÅ‚owany Ucieczka z Montelupich.

Pod zmienionym nazwiskiem, jako StanisÅ‚aw Przystalski, trenowaÅ‚ wÄ™gierskich skoczków i zjazdowców. W styczniu 1944 wziÄ…Å‚ udziaÅ‚ w konkursie na skoczni w Borsafüred. SpotkaÅ‚ tam jednego z przedwojennych skoczków, Niemca Seppa Weilera, który od razu rozpoznaÅ‚ Polaka. Przerażony Marusarz, spostrzegÅ‚szy Weilera, chciaÅ‚ uciekać, lecz ten, podszedÅ‚szy do niego, miaÅ‚ uÅ›cisnąć mu dÅ‚oÅ„ i powiedzieć: "Witam, nigdy wczeÅ›niej pana nie widziaÅ‚em, ale sÅ‚yszaÅ‚em, że Å›wietnie pan skacze, mam nadziejÄ™ na wysoki poziom rywalizacji", znaczÄ…co siÄ™ uÅ›miechajÄ…c. Marusarz na WÄ™grzech braÅ‚ udziaÅ‚ w projektowaniu skoczni w Koszycach i Borsafüred. Pod koniec wojny przebywaÅ‚ w Budapeszcie, który obsadzili Niemcy. Polak miaÅ‚ zostać rozstrzelany, egzekucjÄ™ powstrzymaÅ‚a nagÅ‚a ofensywa wojsk radzieckich. Do Zakopanego powróciÅ‚ w 1945. ProwadziÅ‚ schronisko turystyczne na Ornaku.

W 1946 ponownie zostaÅ‚ miÄ™dzynarodowym mistrzem CzechosÅ‚owacji w skokach. ZdobyÅ‚ zÅ‚ote medale na mistrzostwach Polski w skokach i w kombinacji. W Zakopanem wygraÅ‚ również trzy inne konkursy skoków, w tym mistrzostwa okrÄ™gu i memoriaÅ‚owe. ZaczÄ…Å‚ mieć problemy z UrzÄ™dem BezpieczeÅ„stwa. Przez dwa lata ukrywaÅ‚ siÄ™ w Karpaczu, pomagajÄ…c w przekraczaniu granicy osobom przeÅ›ladowanym, wytyczajÄ…c trasÄ™ zjazdowÄ… i dwie skocznie. Jedna z nich, Orlinek, nosi dziÅ› jego imiÄ™. WÅ‚aÅ›nie na niej w 1948 wywalczyÅ‚ kolejny zÅ‚oty medal mistrzostw Polski w skokach. Rok wczeÅ›niej, po skokach na 61 m i 59 m, zajÄ…Å‚ piÄ…te miejsce na zawodach w Chamonix.

Na igrzyskach w Sankt Moritz w 1948 uplasowaÅ‚ siÄ™ na dwudziestej siódmej pozycji w konkursie skoków. OsiÄ…gnÄ…Å‚ wtedy odlegÅ‚oÅ›ci 59 m i 59 m, z notÄ… 192,8 pkt W marcu wygraÅ‚ w Zakopanem zawody o Puchar Tatr (drugi skok na 85 m). Wyczyn ten powtórzyÅ‚ rok później, zajÄ…Å‚ też pierwsze miejsce w mistrzostwach kraju w skokach. W 1950 w zawodach tych byÅ‚ dopiero siódmy. W 1951 wygraÅ‚ je po raz dziesiÄ…ty w karierze. OtrzymaÅ‚ także tytuÅ‚ ZasÅ‚użonego Mistrza Sportu, a w Plebiscycie PrzeglÄ…du Sportowego zostaÅ‚ sklasyfikowany na piÄ…tej pozycji z 17 143 gÅ‚osami.

W styczniu 1952, już jako zawodnik CWKS Zakopane (reprezentowaÅ‚ go do 1957), zwyciężyÅ‚ w dwóch konkursach skoków w WiÅ›le i trzech w Zakopanem. Na igrzyskach w Oslo znów byÅ‚ dwudziesty siódmy, po skokach na 59 m i 60,5 m. Jego nota wyniosÅ‚a 189 pkt. ByÅ‚ chorążym polskiej ekipy, zarówno podczas igrzysk w Sankt Moritz, jak i w Oslo. W 1952 wygraÅ‚ także MemoriaÅ‚ BronisÅ‚awa Czecha i Heleny Marusarzówny i po raz jedenasty w karierze zawody o skokowe mistrzostwo Polski. Skokiem na 78 metr zostaÅ‚ rekordzistÄ… wiÅ›lackiej Malinki. W marcu i kwietniu, podczas zawodów na niej rozgrywanych byÅ‚ drugi oraz pierwszy. Po raz ostatni znalazÅ‚ siÄ™ w najlepszej „10” Plebiscytu PrzeglÄ…du Sportowego – tym razem byÅ‚ dziesiÄ…ty z 9 374 gÅ‚osami.

W 1953 Marusarz wygraÅ‚ konkurs w WiÅ›le, triumfowaÅ‚ także czterokrotnie w Zakopanem, w tym w mistrzostwach Wojska Polskiego. W tamtym roku coroczny Plebiscyt PrzeglÄ…du Sportowego nie zostaÅ‚ przeprowadzony z powodów ideologicznych, redakcja nie chciaÅ‚a nagradzać sportowców wybranych przez wÅ‚adze. Dopiero w 1988 grupa ekspertów zwiÄ…zanych z tÄ… gazetÄ… ogÅ‚osiÅ‚a listÄ™ Najlepszych Sportowców Polski za rok 1953, na której umieszczono Marusarza na piÄ™tnastym miejscu. W memoriale Czecha i Marusarzówny byÅ‚ tym razem drugi.

W 1954 wziÄ…Å‚ udziaÅ‚ w zawodach w Moskwie – 9. pozycja – i ponownie byÅ‚ drugi w memoriale Czecha i Marusarzówny. W mistrzostwach kraju w WiÅ›le byÅ‚ czwarty, wygraÅ‚ za to dwa konkursy w Zakopanem, w tym Mistrzostwa ZwiÄ…zkowych Klubów Sportowych.

Rok później wywalczyÅ‚ brÄ…zowy medal na mistrzostwach kraju w skokach – ostatni w karierze. W rozgrywanych w przeciÄ…gu roku zawodach na Krokwi zajÄ…Å‚ czterokrotnie drugie i raz piÄ…te miejsce. WziÄ…Å‚ też udziaÅ‚ w Turnieju Szwajcarskim, w którym zajÄ…Å‚ 20. pozycjÄ™. W zawodach w Unterwasser zajÄ…Å‚ 21., w Sankt Moritz 44., w Arosa 17., a w Le Locle 10. miejsce. W koÅ„czÄ…cym sezon memoriale Czecha i Marusarzówny byÅ‚ również dziesiÄ…ty.

W 1956 byÅ‚ jednym z przedskoczków podczas igrzysk olimpijskich w Cortina d'Ampezzo na skoczni Italia (skoczyÅ‚ 71 m). O tym, że nie wystÄ…pi w oficjalnym konkursie dowiedziaÅ‚ siÄ™ od trenera w przeddzieÅ„ zawodów. Nie odstawaÅ‚ wówczas formÄ… od innych reprezentantów Polski.

W 1957 postanowiÅ‚ zakoÅ„czyć karierÄ™. ByÅ‚ trenerem i wieloletnim kierownikiem zespoÅ‚u zakopiaÅ„skich skoczni, za czasów jego dziaÅ‚alnoÅ›ci wybudowano ÅšredniÄ… Krokiew oraz caÅ‚kowicie przebudowanÄ… WielkÄ… Krokiew, którÄ… przygotowywano do MÅš 1962. Mistrzowski konkurs na Wielkiej Krokwi w 1962 zostaÅ‚ otworzony skokiem Marusarza. WylÄ…dowaÅ‚ on na 70 m. Prócz tego braÅ‚ udziaÅ‚ w zawodach motocrossowych. CzÄ™sto zachÄ™caÅ‚ mÅ‚odych polskich skoczków do podjÄ™cia prób bicia rekordu Wielkiej Krokwi. Jego dom odwiedzaÅ‚o wiele znanych osób, m.in. prezydent Finlandii Urho Kekkonen.

„StanisÅ‚aw Marusarz stanowi fenomen zwyciÄ™stwa tężyzny fizycznej nad czasem – czterdzieÅ›ci parÄ™ lat życia i ponad dwadzieÅ›cia lat na skoczniach Å›wiata i wciąż nieutracone miejsce w Å›wiatowej czoÅ‚ówce. Nie znam podobnego faktu w historii Å›wiatowego narciarstwa.”
Birger Ruud

W 1966 zostaÅ‚ zaproszony do otwarcia konkursu Turnieju Czterech Skoczni w Garmisch-Partenkirchen. PostanowiÅ‚ skoczyć na nartach. MiaÅ‚ wtedy 53 lata, a nie skakaÅ‚ od dziewiÄ™ciu. Decyzja Marusarza wywoÅ‚aÅ‚a wÅ›ród sÄ™dziów konsternacjÄ™. MusiaÅ‚ pożyczyć narty i buty, skoczyÅ‚ jednak w garniturze i krawacie. Organizatorzy podali przez megafony wiek i życiorys polskiego skoczka. Niemieccy kibice żywioÅ‚owo dopingowali Polaka. Marusarz osiÄ…gnÄ…Å‚ odlegÅ‚ość 66 m. Po wybiegu nosili go na ramionach skoczkowie, m.in. Bjørn Wirkola. Niemieckie gazety pisaÅ‚y o fenomenalnym Polaku i niesamowitym czÅ‚owieku. Marusarz nie ukrywaÅ‚, że dla niego, na którego Niemcy w czasie wojny wydali wyrok Å›mierci, to byÅ‚y wyjÄ…tkowe chwile. NastÄ™pnego dnia Marusarz otwieraÅ‚ konkurs skoków na olimpijskiej skoczni Bergisel w Innsbrucku. SkoczyÅ‚ w granicach 70 m, przy aplauzie austriackiej widowni.

W 1969 zostaÅ‚ wybrany narciarzem 50-lecia Polskiego ZwiÄ…zku Narciarskiego, a w 1975 otrzymaÅ‚ od PrzeglÄ…du Sportowego NagrodÄ™ im. Janusza KusociÅ„skiego, przyznawanÄ… sportowcom za osiÄ…gniÄ™cia w sporcie, w życiu zawodowym oraz za kierowanie siÄ™ zasadami moralnymi. Swój ostatni skok w życiu oddaÅ‚ w Zakopanem w 1979, w wieku 66 lat, na potrzeby filmu Dziadek Janusza Zielonackiego. Rok później byÅ‚ goÅ›ciem honorowym igrzysk zimowych w Lake Placid. Jeszcze w latach 80. w jednym z wywiadów prasowych przyznaÅ‚, że chciaÅ‚by jeszcze wrócić na skoczniÄ™.

„UprawiajÄ…c narciarstwo, nawet w poczÄ…tkach kariery nie zaznaÅ‚em uczucia lÄ™ku przed niebezpiecznÄ… skoczniÄ… lub trasÄ…. (...) RzucaÅ‚em wyzwanie losowi, co mnie wrÄ™cz ekscytowaÅ‚o. (...) Sport byÅ‚ dla mnie życiem, życie byÅ‚o sportem. Narty byÅ‚y treÅ›ciÄ… mego życia, najwiÄ™kszÄ… pasjÄ…. Twierdzono, że mam wyjÄ…tkowy talent. JeÅ›li nawet tak byÅ‚o, to przecież sam talent nie wystarcza, aby zostać mistrzem. Trzeba siÄ™ uczyć i ustawicznie pracować nad sobÄ…. Nie wolno siÄ™ zrażać poczÄ…tkowymi niepowodzeniami. Sukcesy nie przychodzÄ… Å‚atwo.”
Stanisław Marusarz

Postanowieniem Prezydium Rady Narodowej Miasta Zakopanego nr 17/33/89 i Gminy TatrzaÅ„skiej z 22 lutego 1989 nadano podczas ceremonii zamkniÄ™cia II Igrzysk Sportowych Polaków z Zagranicy skoczni Wielka Krokiew imiÄ™ StanisÅ‚awa Marusarza (w uzasadnieniu napisano m.in. „za wzór postaw patriotycznych i sportowych”). Przed uroczystoÅ›ciÄ… nadania patronatu Marusarz przygotowaÅ‚ narty do oddania specjalnego skoku, lecz ze wzglÄ™du na silny wiatr i padajÄ…cy gÄ™sty Å›nieg musiaÅ‚ zrezygnować. MiaÅ‚ wtedy 75 lat. W styczniu 1990 Marusarz dekorowaÅ‚ najlepszych zawodników konkursu Pucharu Åšwiata w skokach narciarskich w Zakopanem.

ZmarÅ‚ na zawaÅ‚ serca 29 października 1993, wygÅ‚aszajÄ…c przemówienie na pogrzebie WacÅ‚awa Felczaka – swojego dowódcy z czasów okupacji – na Cmentarzu ZasÅ‚użonych na PÄ™ksowym Brzyzku w Zakopanem, okoÅ‚o godziny 15, osuwajÄ…c siÄ™ na rÄ™ce ambasadora WÄ™gier w Polsce Ákosa Engelmayera. Na cmentarzu tym zostaÅ‚ później pochowany. Podczas uroczystoÅ›ci pogrzebowych w szklanych drzwiach koÅ›cioÅ‚a pw. ÅšwiÄ™tego Krzyża odbijaÅ‚a siÄ™ Wielka Krokiew. W Zakopanem przy ulicy Andrzeja Struga 18, w dawnym domu Marusarza, mieÅ›ci siÄ™ obecnie galeria trofeów, na którÄ… skÅ‚adajÄ… siÄ™ puchary i trofea sportowe, emblematy i sportowe legitymacje. W styczniu 2014 w pawilonie na Wielkiej Krokwi powstaÅ‚a izba pamiÄ™ci StanisÅ‚awa Marusarza, która ma stać siÄ™ częściÄ… Muzeum Sportów Zimowych. Marusarz jest też patronem kilku szkóÅ‚, m.in. SzkoÅ‚y Podstawowej w Wojciechowie. W 2010 prezydent Lech KaczyÅ„ski poÅ›miertnie odznaczyÅ‚ go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

13 sierpnia 2011, podczas X Festiwalu Gwiazd Sportu, w Alei Gwiazd Sportu przy ul. Reymonta w Dziwnowie odsÅ‚oniÄ™to dziewięć replik medali polskich sportowców, w tym Marusarza. W sierpniu 2013 jego syn Piotr zaÅ‚ożyÅ‚ FundacjÄ™ StanisÅ‚awa Marusarza, która za cel przyjęła propagowanie sportów zimowych wÅ›ród mÅ‚odzieży, organizowanie poparcia finansowego dla mÅ‚odych sportowców i dla szkóÅ‚ majÄ…cych w programie sporty zimowe oraz promowanie biegów, zjazdów i skoków. 28 wrzeÅ›nia tegoż roku StanisÅ‚aw Marusarz otrzymaÅ‚ poÅ›miertnie tytuÅ‚ CzÅ‚onka Honorowego PZN.

„Gdy spoglÄ…dam wstecz wydaje mi siÄ™, że osiÄ…gnÄ…Å‚em wiele. Dla siebie i dla naszego sportu. WalkÄ™ i rywalizacjÄ™ z najlepszymi o najwyższe trofea dla polskich barw zawsze uważaÅ‚em za swój patriotyczny obowiÄ…zek. I dlatego, wierzÄ™ w to gorÄ…co, czerwona czapeczka nie pozostanie jedynym po mnie wspomnieniem. Czerwona czapeczka, nazywana popularnie „marusarkÄ…”.”
Stanisław Marusarz

ŹródÅ‚o: Wikipedia

Powrót