Ryszard Szurkowski

Ryszard Jan Szurkowski (ur. 12 stycznia 1946 w Åšwiebodowie, zm. 1 lutego 2021 w Radomiu) – jeden z najwybitniejszych w historii polskich kolarzy szosowych, dwukrotny wicemistrz olimpijski, czterokrotny medalista mistrzostw Å›wiata, najbardziej znany ze zdominowania przez kilka lat z rzÄ™du WyÅ›cigu Pokoju, trzykrotny mistrz Å›wiata amatorów oraz dwunastokrotny mistrz Polski; poseÅ‚ na Sejm PRL IX kadencji; w latach 2010–2011 prezes Polskiego ZwiÄ…zku Kolarskiego.

UkoÅ„czyÅ‚ liceum ogólnoksztaÅ‚cÄ…ce (1975) oraz AkademiÄ™ Wychowania Fizycznego we WrocÅ‚awiu (1984) i jest z wyksztaÅ‚cenia nauczycielem wf oraz trenerem kolarstwa.

Samouk i naturalny talent kolarski. W zawodach kolarskich startowaÅ‚ od 1963, poczÄ…tkowo jako niezrzeszony amator. Pierwszymi sukcesami byÅ‚o mistrzostwo Polski w kolarstwie przeÅ‚ajowym, wicemistrzostwo Polski w mistrzostwach górskich oraz 4. miejsce w indywidualnych mistrzostwach Polski w 1968. Od 1969 byÅ‚ czÅ‚onkiem kadry narodowej, kiedy to po raz pierwszy wystartowaÅ‚ w WyÅ›cigu Pokoju i od razu stanÄ…Å‚ na drugim miejscu podium. Kolejne lata to pasmo osiÄ…gnięć, dziÄ™ki którym Szurkowski zyskaÅ‚ miano najlepszego kolarza-amatora na Å›wiecie. Wszechstronny kolarz niemal we wszystkich specjalnoÅ›ciach jazdy szosowej. Wieloletnie doÅ›wiadczenie i uczestnictwo w wielu wyÅ›cigach sprawiÅ‚o, że byÅ‚ Å›wietnym taktykiem, majÄ…cym zmysÅ‚ orientacji i wÅ‚aÅ›ciwej oceny przebiegu walki na szosie. Z tego wzglÄ™du wybierano go - po rezygnacji Zenona Czechowskiego - na kapitana polskiego zespoÅ‚u. Przez najbliższych kolegów z kolarskiego peletonu nazywany przydomkiem „Bibi”.

Czterokrotnie (w latach 1970, 1971, 1973 i 1975) wywalczyÅ‚ pierwsze miejsce w WyÅ›cigu Pokoju. W sumie w tych zawodach przejechaÅ‚ 89 etapów (z czego 52 w koszulce lidera), wygraÅ‚ 13 etapów, a po 9 razy byÅ‚ drugi i trzeci. Na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 i rozgrywanych cztery lata później igrzyskach w Montrealu zdobywaÅ‚ srebrne medale w drużynowej jeździe na czas.

W 1973 zdobyÅ‚ na mistrzostwach Å›wiata w Barcelonie zÅ‚oty medal w wyÅ›cigu ze startu wspólnego amatorów oraz drużynowej jeździe na czas (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Lucjanem Lisem i StanisÅ‚awem SzozdÄ…). Na rozgrywanych rok później mistrzostwach Å›wiata w Montrealu zdobyÅ‚ srebro ze startu wspólnego, przegrywajÄ…c tylko z Januszem Kowalskim. Ponadto na mistrzostwach Å›wiata w Yvoir w 1975 razem z Tadeuszem Mytnikiem, StanisÅ‚awem SzozdÄ… i MieczysÅ‚awem Nowickim zdobyÅ‚ kolejny zÅ‚oty medal w drużynowej jeździe na czas. DziewiÄ™ciokrotnie startowaÅ‚ na mistrzostwach Å›wiata.

PiÄ™ciokrotnie zostaÅ‚ indywidualnym mistrzem Polski w latach 1969, 1974, 1975, 1978 i 1979 w wyÅ›cigu szosowym, raz mistrzem Polski w wyÅ›cigu górskim w 1974 oraz trzykrotnie mistrzem Polski w jeździe parami w latach 1972 oraz 1975 (ze Szczepanem Klimczakiem) i 1980 (z Jerzym Kuczko). ByÅ‚ również dwukrotnie mistrzem Polski w wyÅ›cigu drużynowym w latach 1975 i 1976 (wraz z kolegami Janem Brzeźnym, Janem Faltynem i Szczepanem Klimczakiem) bÄ™dÄ…c zawodnikiem klubu KS „Dolmel” WrocÅ‚aw. Siedmiokrotnie zdobywaÅ‚ tytuÅ‚ wicemistrza Polski: raz w wyÅ›cigu indywidualnym w 1973, trzykrotnie w wyÅ›cigu górskim w latach 1968, 1975 i 1976, dwukrotnie w jeździe parami w latach 1973 (wspólnie ze Szczepanem Klimczakiem) i 1978 (wspólnie z Janem Faltynem) oraz drużynowo z KS „Dolmel” WrocÅ‚aw w 1973 (wspólnie ze Szczepanem Klimczakiem, Antonim Jankowskim i Januszem Kierzkowskim). Do kolekcji medali mistrzostw Polski należy dodać również 8 medali brÄ…zowych. Choć nigdy nie udaÅ‚o mu siÄ™ wygrać klasyfikacji generalnej Tour de Pologne, to do niego należy rekord wygranych etapów (15). Czterokrotnie w tym wyÅ›cigu triumfowaÅ‚ w klasyfikacji punktowej – w latach 1971, 1973, 1974 i 1979 oraz dwukrotnie w klasyfikacji górskiej – w 1971 i 1974.

Zwyciężał także w zagranicznych wyścigach: Circuit de la Sarthe (1969), Wielka Nagroda Annaby (1971, 1979), Dookoła Bułgarii (1971), Dookoła Szkocji (1972), Tour du Limousin (1974), Dookoła Anglii (1974), Dookoła Dolnej Austrii (1977), Oster Radrennen (1978), Dookoła Egiptu (1979).

StartowaÅ‚ również w wyÅ›cigach z kolarzami zawodowymi. W 1974 podczas pierwszej z nimi konfrontacji, do jakiej doszÅ‚o w wyÅ›cigu Paryż-Nicea, w koÅ„cowej klasyfikacji zajÄ…Å‚ 28. miejsce, raz przyjeżdżajÄ…c na metÄ™ etapowÄ… na drugiej pozycji oraz dwukrotnie na trzeciej, bÄ™dÄ…c jednym z najaktywniejszych kolarzy tego wyÅ›cigu (trzeci w klasyfikacji za Belgami Rikiem Van Lindenem i Eddym Merckxem). Mimo skÅ‚adanych propozycji przedstawicieli grup zawodowych (m.in. belgijskiej Molteni), przy sprzeciwie Polskiego ZwiÄ…zku Kolarskiego, nigdy nie zostaÅ‚ profesjonalistÄ…, reprezentujÄ…c do koÅ„ca swojej kariery biaÅ‚o-czerwone barwy narodowe.

W 1980 skoÅ„czyÅ‚ karierÄ™ reprezentacyjnÄ…, a dwa lata później bÄ™dÄ…c zawodnikiem KS „Polonez” Warszawa zakoÅ„czyÅ‚ karierÄ™ klubowÄ…. Po raz ostatni jako zawodnik wystÄ…piÅ‚ w 1984, w wyÅ›cigu Tour de Pologne, zajmujÄ…c w klasyfikacji generalnej 59. miejsce, po którym zakoÅ„czyÅ‚ ostatecznie swojÄ… karierÄ™. Dwukrotnie wygraÅ‚ plebiscyt PrzeglÄ…du Sportowego na najlepszego sportowca Polski (w 1971 i 1973). W 1970 zostaÅ‚ laureatem nagrody Fair Play przyznawanej przez UNESCO, za dżentelmeÅ„skie oddanie wÅ‚asnego roweru rezerwowego Zygmuntowi Hanusikowi podczas mistrzostw Polski. Drugi w Plebiscycie na Najlepszego Sportowca Polski XX wieku (za IrenÄ… SzewiÅ„skÄ…).

ByÅ‚ zawodnikiem klubów: Radomiak Radom (1966, na czas odbywania sÅ‚użby wojskowej), LZS z Milicza (1966–1968), KS „Dolmel” z WrocÅ‚awia (1968–1978), FSO Warszawa (1979) i KS „Polonez” Warszawa (1979–1982).

W latach 1984–1988 byÅ‚ trenerem kadry narodowej kolarzy szosowych. Jego podopieczny, Lech Piasecki, zwyciężyÅ‚ w WyÅ›cigu Pokoju oraz zostaÅ‚ mistrzem Å›wiata w wyÅ›cigu indywidualnym w 1985, zaÅ› drużyna zdobyÅ‚a srebrny medal na igrzyskach w Seulu. W 1997 byÅ‚ szefem wyszkolenia PZKol. W latach 1988–1989 prowadziÅ‚ pierwszÄ… w Polsce zawodowÄ… grupÄ™ kolarskÄ… Exbud Kielce, potem zaÅ‚ożyÅ‚ Klub Sportowy „Szurkowski” w Warszawie (1991), byÅ‚ także dyrektorem polskiej części WyÅ›cigu Pokoju. W latach 2007–2008 byÅ‚ prezesem zawodowej grupy kolarstwa górskiego MTB Halls Team. Obecnie prowadzi sklep z artykuÅ‚ami kolarskimi w Warszawie. W okresie od 31 marca 2010 do 5 marca 2011 byÅ‚ prezesem Polskiego ZwiÄ…zku Kolarskiego.

W latach 1985–1989 byÅ‚ posÅ‚em na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z listy krajowej (jako bezpartyjny). W 2005 kandydowaÅ‚ do Sejmu RP, otwierajÄ…c wrocÅ‚awskÄ… listÄ™ Socjaldemokracji Polskiej, która nie osiÄ…gnęła progu wyborczego (także bÄ™dÄ…c bezpartyjnym). ByÅ‚ czÅ‚onkiem honorowego komitetu poparcia BronisÅ‚awa Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2015.

Bohater książki Marka Jóźwika Rowerem do Europy (1992) oraz Ryszard Szurkowski. Skasować tÄ™ ucieczkÄ™! – 14. odcinka komiksu SÅ‚ynni polscy olimpijczycy (kolekcja „Gazety Wyborczej”). Od 2011 jest jednym z felietonistów magazynu „Rowertour”, poÅ›wiÄ™conego turystyce rowerowej.

W 1972 Ryszard Szurkowski zostaÅ‚ odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1976 Krzyżem Oficerskim, w 1986 Krzyżem Komandorskim i w 1999 Krzyżem Komandorskim z GwiazdÄ…. ByÅ‚ również siedmiokrotnie odznaczany zÅ‚otym medalem „Za Wybitne OsiÄ…gniÄ™cia Sportowe”.

Ryszard Szurkowski przeżyÅ‚ osobistÄ… tragediÄ™ w zwiÄ…zku z zamachem 11 wrzeÅ›nia 2001 na World Trade Center w Nowym Jorku. Na miejscu zginÄ…Å‚ jego syn, 31-letni wówczas Norbert, który pracowaÅ‚ na 104. piÄ™trze jednej z wież.

ŹródÅ‚o: Wikiedia