Janusz Kusociński
27.10.2000
Edycja 2000 >>

Janusz KusociÅ„ski, pseud. Kusy (ur. 15 stycznia 1907 w Warszawie, zm. 21 czerwca 1940 w Palmirach) – polski lekkoatleta, zÅ‚oty medalista olimpijski z Los Angeles w biegu na 10 000 m, srebrny medalista pierwszych mistrzostw Europy na dystansie 5000 m. Wielokrotny mistrz oraz rekordzista Polski w biegach Å›rednich i dÅ‚ugich.

DzieciÅ„stwo spÄ™dziÅ‚ w OÅ‚tarzewie, gdzie jego ojciec Klemens urzÄ™dnik kolejowy, posiadaÅ‚ maÅ‚e gospodarstwo rolne. Janusz miaÅ‚ dwóch braci oraz trzy siostry. Najstarszy z braci Zygmunt (ur. 1894) zginÄ…Å‚ podczas I wojny Å›wiatowej prawdopodobnie we Francji. Brat Tadeusz (ur. 1900) zginÄ…Å‚ podczas wojny polsko-bolszewickiej pod ZamoÅ›ciem w 1920. NajmÅ‚odsza i najukochaÅ„sza siostra Janusza (ur. 1906) zmarÅ‚a w 1929, co KusociÅ„ski mocno przeżyÅ‚. Najstarsza siostra i matka przeżyÅ‚y wojnÄ™, matka zmarÅ‚a wkrótce po jej zakoÅ„czeniu.

Sport zaczÄ…Å‚ amatorsko uprawiać od 1925 roku. PoczÄ…tkowo jako piÅ‚karz, a później biegacz w Robotniczym Klubie Sportowym Sarmata w Warszawie. W 1928 ukoÅ„czyÅ‚ NiższÄ… RocznÄ… SzkoÅ‚Ä™ Sadowniczo-OgrodniczÄ… (d. Królewska SzkoÅ‚a Sadowniczo-Ogrodowa) w Prószkowie, w obecnym powiecie opolskim. W 1931 zostaÅ‚ wybrany laureatem „PrzeglÄ…du Sportowego” na najlepszego sportowca roku. Po dÅ‚uższej przerwie zdaÅ‚ eksternistycznie maturÄ™ i w 1937 otrzymaÅ‚ Å›wiadectwo dojrzaÅ‚oÅ›ci. W 1938 zostaÅ‚ absolwentem CIWF w Warszawie. Po ukoÅ„czeniu studiów pracowaÅ‚ jako nauczyciel wychowania fizycznego, trener, dziennikarz. ByÅ‚ redaktorem naczelnym „Kuriera Sportowego”.

II wojna światowa

Jako kapral z cenzusem ochotniczo zgÅ‚osiÅ‚ siÄ™ w kampanii wrzeÅ›niowej do wojska i zostaÅ‚ wcielony do kompanii karabinów maszynowych II batalionu 360 PuÅ‚ku Piechoty. WalczyÅ‚ w obronie stolicy, dwukrotnie ranny m.in. 25 wrzeÅ›nia w obronie Fortu Czerniaków na ulicy PowsiÅ„skiej. 28 wrzeÅ›nia 1939 zostaÅ‚ odznaczony Krzyżem Walecznych z rozkazu gen. Juliusza Rómmla. W czasie okupacji pracowaÅ‚ jako kelner w barze „Pod kogutem” przy ulicy Jasnej, zwanej GospodÄ… Sportowców.

ZaangażowaÅ‚ siÄ™ wówczas w dziaÅ‚alność niepodlegÅ‚oÅ›ciowÄ…. GoÅ›ciom lokalu, w którym pracowaÅ‚ dostarczaÅ‚ tajnÄ… podziemnÄ… prasÄ™. WÅ›ród sportowców zamierzaÅ‚ zorganizować komórkÄ™ ZwiÄ…zku Walki Zbrojnej. ByÅ‚ czÅ‚onkiem podziemnej Organizacji Wojskowej „Wilki” (dziaÅ‚aÅ‚ pod pseudonimem Prawdzic). Po jej dekonspiracji (denuncjacji przez Niemca Szymona Wiktorowicza) 26 marca 1940 zostaÅ‚ aresztowany przez Gestapo w bramie domu przy ulicy Noakowskiego 16, w którym mieszkaÅ‚. UwiÄ™ziony poczÄ…tkowo na Mokotowie, nastÄ™pnie na Alei Szucha. Torturowany w celu wymuszenia zeznaÅ„ w czasie przesÅ‚uchaÅ„ przez Gestapo. W dniach 20-21 czerwca 1940 roku zostaÅ‚ wywieziony z Pawiaka transportem do Palmir pod WarszawÄ….

ZginÄ…Å‚ rozstrzelany w pobliżu Palmir, w Puszczy Kampinoskiej, w ramach akcji AB, majÄ…cej na celu eksterminacjÄ™ polskiej inteligencji. Razem z nim rozstrzelano: Macieja Rataja, marszaÅ‚ka Sejmu w II Rzeczypospolitej, Tomasza Stankiewicza, lekarza, wicemistrza olimpijskiego z igrzysk w Paryżu w 1924 w kolarstwie (4000 m na torze drużynowo), MieczysÅ‚awa NiedziaÅ‚kowskiego, czÅ‚onka ponadpartyjnego Komitetu Obywatelskiego przy Dowództwie Obrony Warszawy, Feliksa Å»ubera, lekkoatletÄ™, uczestnika olimpiady w Amsterdamie w 1928.

Kariera sportowa

W dzieciÅ„stwie chÄ™tnie grywaÅ‚ w popularnego w Polsce palanta, którego porzuciÅ‚ dla piÅ‚ki nożnej. Z zamiarem zrobienia kariery piÅ‚karskiej graÅ‚ w wielu amatorskich drużynach, a ostatecznie zwiÄ…zaÅ‚ siÄ™ z Robotniczym Klubem Sportowym Sarmata gdzie jako piÅ‚karz graÅ‚ w ataku. PiÅ‚karska drużyna Sarmaty byÅ‚a jednak sÅ‚aba i nie osiÄ…gaÅ‚a wówczas znaczÄ…cych sukcesów co zniechÄ™ciÅ‚o sportowca do dalszej gry. Jego kariera biegacza rozpoczęła siÄ™ zupeÅ‚nie przypadkowo w 1925 roku kiedy na zawodach zorganizowanych z okazji Å›wiÄ™ta robotniczego zabrakÅ‚o jednego zawodnika do sztafety. Zaproponowano udziaÅ‚ KusociÅ„skiemu, a ten wyraziÅ‚ zgodÄ™ i jego drużyna wygraÅ‚a.

Jako zawodnik bieganie rozpoczÄ…Å‚ w Sarmacie w 1926 w biegach na (800 i 1500 m). ByÅ‚ wielokrotnym mistrzem i rekordzistÄ… Polski w biegach Å›rednich i dÅ‚ugodystansowych. OpracowaÅ‚ wÅ‚asnÄ… metodÄ™ treningu dÅ‚ugodystansowego tzw. interwaÅ‚owÄ…. Pierwszym i jedynym trenerem KusociÅ„skiego byÅ‚ EstoÅ„czyk Aleksander Klumberg. Intensywny trening zaaplikowany przez Klumberga i znaczny wkÅ‚ad pracy KusociÅ„skiego daÅ‚y rezultaty. W 1928 zostaÅ‚ mistrzem Polski. W 1929 przeszedÅ‚ z „Sarmaty” do K.S. „Warszawianka” i z tym klubem byÅ‚ zwiÄ…zany do 1939.

Laureat Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1931).

Obok StanisÅ‚awy Walasiewiczówny byÅ‚ najpopularniejszym sportowcem Polski miÄ™dzywojennej, również popularnÄ… postaciÄ… w warszawskich salonach. Czynnie uprawiaÅ‚ sport do wybuchu wojny w 1939. W Polsce jego najwiÄ™kszym rywalem byÅ‚ Józef Noji.

Prawdopodobnie pierwszymi zawodami poza granicami kraju, w których Janusz KusociÅ„ski braÅ‚ udziaÅ‚, byÅ‚y Igrzyska Robotnicze w Pradze w roku 1927 (miaÅ‚ numer startowy 199).

Jego najwiÄ™kszym osiÄ…gniÄ™ciem sportowym byÅ‚o zdobycie zÅ‚otego medalu na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles w 1932 roku gdzie w biegu na 10 000 metrów pokonaÅ‚ czoÅ‚ówkÄ™ Å›wiatowych biegaczy, m.in. Finów Lauriego Virtanena i Volmari Iso-Hollo.

Osiągnięcia sportowe Janusza Kusocińskiego:

• zÅ‚oty medal w biegu na 10 000 m na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1932 w Los Angeles (31 lipca 1932, 30:11,4)

rekordy świata w zawodach:

• w Antwerpii na 3000 m (19 czerwca 1932 z czasem 8:18,8)[1].
• na 4 mile (30 czerwca 1932, 19:02,6),
• 2. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Europy w 1934 (14:41,2),
• 5. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Europy w 1934,
• 25 rekordów Polski na różnych dystansach,
• 1. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Polski w 1930 i 1931,
• 1. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Polski w 1928, 1930 i 1931,
• 1. miejsce w biegu na 10 000 m na Mistrzostwach Polski w 1939,
• 1. miejsce w biegu na 800 m na Mistrzostwach Polski w 1932,
• 1. miejsce w biegach przeÅ‚ajowych w 1928, 1930 i 1931
• 1. miejsce w biegu na 3 mile podczas mistrzostw Wielkiej Brytanii w 1934[5]

Upamiętnienie

Na jego cześć od 1954 co roku odbywajÄ… siÄ™ miÄ™dzynarodowe zawody – MemoriaÅ‚ Janusza KusociÅ„skiego.

12 sierpnia 2009 „za wybitne zasÅ‚ugi dla niepodlegÅ‚oÅ›ci Rzeczypospolitej Polskiej, za osiÄ…gniÄ™cia sportowe w dziedzinie lekkoatletyki” zostaÅ‚ poÅ›miertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z GwiazdÄ… Orderu Odrodzenia Polski.

W Ożarowie Mazowieckim Janusz KusociÅ„ski zostaÅ‚ upamiÄ™tniony pomnikiem wystawionym przed pÅ‚ywalniÄ… miejskÄ… oraz tablicÄ… pamiÄ…tkowÄ… ustawionÄ… na rogu ul. Tadeusza KoÅ›ciuszki i PoznaÅ„skiej, w miejscu, w którym staÅ‚ dom jego rodziców.

W Łodzi, Ostrowie Wielkopolskim, Radomiu, Włoszczowie oraz w Jastrzębiu Zdroju jedna z ulic nosi nazwę Janusza Kusocińskiego.

Pomnik lekkoatlety znajduje siÄ™ także w Dolsku w Wielkopolsce. Jego imiÄ™ noszÄ… SzkoÅ‚a Podstawowa nr 5 w Nowym Dworze Mazowieckim,SzkoÅ‚a Podstawowa z OddziaÅ‚ami Integracyjnymi w Przytocznej, SzkoÅ‚a Podstawowa nr 4 w InowrocÅ‚awiu, SzkoÅ‚a Podstawowa nr 5 w Åšwidniku, ZespóÅ‚ SzkóÅ‚ nr 9 we WrocÅ‚awiu, SzkoÅ‚a Podstawowa nr 3 w Zambrowie, SzkoÅ‚a Podstawowa nr 27 w Bielsku-BiaÅ‚ej, Publiczne Gimnazjum w PrzyÅ‚Ä™ku, Publiczne Gimnazjum w Borowej (województwo dolnoÅ›lÄ…skie), ZespóÅ‚ SzkóÅ‚ OgólnoksztaÅ‚cÄ…cych Sportowych nr 1 w Krakowie, a także klub sportowy UKS Kusy, stadion miejski w Gostyninie, stadion Miejskiego OÅ›rodka Sportu i Rekreacji w Ostrzeszowie, jedna z ulic Piaseczna (mazowieckie), WÅ‚oszczowy (Å›wiÄ™tokrzyskie), Łodzi (Å‚ódzkie) oraz stadion Brwinowskiego Klubu Sportowego Naprzód. Jedna ze Å›cieżek w wiosce olimpijskiej w Monachium zostaÅ‚a nazwana jego nazwiskiem (Kusocinskidamm).

Tablica pamiÄ…tkowa przy Forcie Czerniaków przy ul. PowsiÅ„skiej 13 w Warszawie upamiÄ™tnia miejsce, gdzie zostaÅ‚ ranny w czasie obrony Warszawy w 1939.

Wojennym losom Janusza Kusocińskiego poświęcony jest film Ostatnie okrążenie z 1977.

W 2000 w pierwszej edycji Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie odsłonięto gwiazdę Janusza Kusocińskiego.

ŹródÅ‚o: Wikipedia

Powrót